پروژه سیستم و نگرش سیستمی، فصل یک تجزیه تحلیل و طراحی سیستمها زاهدی

سیستم چیست؟

سیستم مجموعه ای است از اجزای به هم وابسته که به علت وابستگی حاکم بر اجزای خود، کلیت جدیدی را پدید آورده اند. اجزای سیستم ضمن برخورداری از ارتباطاتی کنشی و واکنشی، از نظم و سازمان خاصی پیروی می نمایند و در جهت تحقق هدفهای معینی که دلیل وجودی سیستم است، فعالیت می کنند.

زمانی که سه مشخصه مفهوم کلیت، روابط متقابل بین اجزا و وجود هدف در کنار همدیگر قرار گیرند، اطلاق واژه سیستم به هر موجودیتی امکان پذیر است.

سیستم ها بی شمارند. در اینجا به عنوان نمونه به چندین نوع از آنها اشاره می کنیم: ملکول ها، سلولها، نباتها، حیوانات، انسانها، جوامع، ماشین و دیگر نظامهای مکانیکی، منظومه های کیهانی، نظامهای اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی، سیستم اطلاعات، رایانه، نظامهای تولیدی، آموزشی،تامین اجتماعی، خدمات درمانی، نظام حقوق و دستمزد و بسیاری موارد دیگر.

نظریه عمومی سیستم ها و نگرش سیستمی

یکی از متفکرانی که کمک شایانی به شناخت و ارائه نگرش نوین سیستمی کرده است، لودویگ فون برتالانفی، زیست شناس و فیلسوف اتریشی است. در واقع می توان گفت که وی واضع نظریه عمومی سیستمها به صورتی مدون و علمی است.

به نظر برتالانفی یک ارگانیسم، صرفاً مجموع عناصر جداگانه نیست. بلکه، سیستمی است دارای نظام و کلیت. این سیستم به جای آنکه مانند جامدات، به طور ظاهری متشکل از تعدادی اتم باشد، بیشتر موجودیتی شبیه به شعله یا بلور دارد که به طور مرتب، در حال تغییر و تبدیل است. وی بر این باور است که ارگانیسم را نمی توان با شیوه تفکر و روشهای معمول در مکاتب مکانیستی شناخت و بایستی طرز فکر نوینی را برای شناخت موجودات ارگانیک ابداع کرد.

گروهی، این نظر برتالانفی را همان نظریه عمومی سیستمها می دانند. منظور از این نظریه، تعیین اصولی است که به همه سیستمها قابل تعمیم باشد.