مقاله طبقه بندی محیط برنامه ریزی سازمان در 23 صفحه ورد قابل ویرایش 

طبقه بندی محیط برنامه ریزی سازمان

مقدمه

     جهان امروز را می‌توان جهان پرتلاطم  تغییر نام نهاد، سازمانهای گوناگون به خصوص سازمانهای تولیدی برای تامین هدفهای خود یعنی بقاء، توسعه و رقابت نیاز شدیدی به استفاده از الگوهای علمی داشته و در صورت عدم شناخت،‌ كاربردی و انجام تحقیقات پویا از صحنه محو خواهند شد. می‌توان سیستم را كل نگری، مدیریت را هنر و تولید را به عنوان سلاح رقابتی تلقی كرد. اما علیرغم اهمیت رو به تزاید این مهم، تصمیم سازان و تصمیم گیران حوزه مدیریت و عملیات در صنایع كشور توجه كمی نسبت به  توسعه دانش تولید،‌ تفاوتهای محیطی و كاربرد آن در سیستم‌های مورد تصدی خود مبذول می‌دارند و از این روست كه توان رقابتی خود را از دست داده وبه سازمانهای منفعل تبدیل گردیده‌اند، امروزه برای اداره كارخانه و برنامه ریزی تولید سیستم‌های متنوع تولیدی معرفی و به كار گرفته‌ شده‌اند و در چهار چوب هر یك از این سیستم‌ها، روشهایی جهت برنامه‌ریزی در سطوح مختلف و موضوعهای متفاوت مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این بین یكی از عواملی كه تاثیر بسزایی در موفقیت  سازمان بازی می‌كند انتخاب روش برنامه‌ریزی صحیح و متناسب با خصوصیات محیط برنامه‌ریزی آن است. ایجاد چنین انطباق بدون شناخت محیط و تفكیك منطقی آن امكان پذیر نخواهد بود.

واقعیت این است كه انتخاب روش مناسب جهت برنامه‌ریزی به ابزاری نیاز  دارد كه بتواند به صورت پویا انطباق مورد نیاز را به وجود آورده و مدیران سازمان‌ها به خصوص مدیران تولد و عملیات ما را یاری كند، تا ابزارهای مناسب را برای برنامه‌ریزی با توجه به ویژگیهای محیط برنامه‌ریزی برگزینند. مقاله حاضر خلاصه‌ای از رساله دكتری نویسنده است كه در تاریخ 29/8/81 ازآن دفاع كرده است.

تعاریف محیط برنامه‌ریزی

1-   محیط برنامه‌ریزی سازمان به كلیه عواملی اطلاق می‌شود كه بر سازمان اثر گذاشته و از آن تاثیر می‌پذیرند.

2- محیط شامل تمام عوامل خارج از مرز سازمان است كه ممكن است بالقوه بر سازمان اثر گذار باشد.«نجف بیگی 1380)

3- محیط برنامه ریزی سازمان به تعامل ابعاد درونی سازمان با یكدیگر و با عوامل خارج از سازمان اطلاق می گردد.

محیط و كار عمومی: ‌بنا بر عقیده صاحبنظران مدیریت، محیط را می توان به محیط كار و محیط عمومی تقسیم كرد. محیط كار به محیطی گفته می‌شود كه سازمان به طور مستقیم با عوامل اساسی آن در ارتباط است و از آن تاثیر می‌پذیرد، مانند بازار، رقبا، بخش تهیه مواد اولیه، منابع انسانی، سهامداران و اتحادیه‌های كارگری، محیط عمومی به عواملی تاكید دارد كه به طور غیر مستقیم بر سازمان عملكردهای آن تاثیر می گذارد، مانند  عوامل فرهنگی، اجتماعی، سیاسی،‌ اقتصادی و فناوری.

مكتب اقتضایی ونگرش آن نسبت به محیط برنامه ریزی: نظریه اقتضایی بر این مبنا استوار است كه رابطه یك سازمان با سازمانهای دیگر و انتخاب روشهای برنامه ریزی آن می‌بایست با توجه به مجموعه عوامل متشكله محیط برنامه ریزی صورت ‌پذیرد. طبق این نگرش،‌ نظریه پردازان و مدیران باید در فرایند تصمیم گیری و برنامه ریزی انعطاف و ابتكار بیشتری از خود نشان دهند. بنابراین، تئوری اقتضایی اصول نظریات كلاسیك‌ها كلیه مكاتبی كه عقاید شبیه آنان را دارند رد می‌كند،‌ زیرا سازمانها و شرایط محیطی آنها نیز به تبعیت از تغییرات محیطی، متفاوت خواهد بود.

     «هوج» عوامل تشكیل دهنده محیط سازمانها را به سه دسته تقسیم می‌كند كه عبارتند از:

        · محیط كلان كه شامل فرهنگ، رقبا، اقتصاد سیاست وفناوری است؛

        · محیط واسطه‌ای؛

        · محیط خرد كه عوامل درونی سازمان را مدنظر قرار می‌دهد.

     نكته مهم و قابل بررسی در تقسیم بندی فوق توسط «هوج» رد این است كه اكثر سازمان های كشور ما در محیط خرد و كوچك و حداكثر در محیط میانی در جهان فعالیت دارند و تعداد سازمان‌های تولیدی ما كه با محیط كلان جهانی ارتباط برقرار باشند، بسیار محدود است.

     پژوهش خانم وود وارد: این پژوهش اولین تحقیق منظم و جامع درباره فناوری به عنوان یك عامل محیطی و رابطه آن با ساختار سازمانی است كه اواسط دهه 1960 انجام شد. نتیجه حاصل از تحقیق وی نه تنها توجه به عوامل محیطی را در مطالعات آكادمیك افزایش داد بكله نشان داد كه :

الف: بین طبقه بندیهای تكنولوژیك و ساختار سازمانی همبستگی وجود دارد؛

ب: اثر بخشی سازمانی به تناسب صحیح بین فناوری و ساختار سازمانی وابسته است.

     نظریات (برنز) و (استاكر): سازمانها از نظر محیط برنامه‌ریزی توسط (برنز) و (استاكر) در دو طیف مكانیكی و پویا قرار داده شده اند. در واقع از نظر آنان درجه تغییر پذیری سازمانها ممكن است از حالت مكانیكی یا ماشینی افزایش یابد و به حد سازمانهای پویا برسد، سازمانهای مكانیكی آنهایی هستند كه محیط خارج سازمان بر آنها تاثیر چشمگیری نخواهد داشت، مانند صنعت كانتینرسازی كه محیطی تقریبا ثابت دارد. اما هر قدر سازمانی از حالت مكانیكی به سمت ارگانیكی حركت كند،‌ اثرمحیط بر آن بیشتر خواهد شد. از نظر محقق در چنین محیطی استفاده از روشهای برنامه ریزی مواد و قطعات می‌بایست انعطاف پذیری بیشتری داشته باشند تا بتواند همگام با تغییرات محیطی واكنش نشان داده و فرایندهای سازمان را در زمینه تامین به موقع نیاز واحدهای تولیدی و در نهایت مشتریان تعدیل كنند.

نتیجه گیری :

     مقاله حاضر حاوی چكیده‌ای از بررسیهای عمیق صورت گرفته در زمینه تك تك متغیرهای معرفی شده و موثر در رابطه با محیط برنامه‌ریزی بوده است به عبارتی روشن‌تر این مقاله مشتمل بر اطلاعات اساسی و بنیادی مربوط به محیط برنامه ریزی است كه خواننده را با مطالعات تحقیقات و نوشته های اندیشمندان دیگر در این زمینه آشنا می كند و ابعاد جدیدی را برای گسترش مطالعات و تحقیقات بعدی فراهم می‌سازد.

     مقاله مذكور بیانگر گستردگی مفاهیم مربوط به مدیریت محیط و برنامه‌ریزی محیطی است. لذا نتیجه تحقیق چیزی جز لزوم شناخت محیط برنامه ریزی و ایجاد انطباق بین روشهای برنامه ریزی با آن نیست. به عبارت روشن‌تر نتیجه تحقیقات برشمرده در این مقاله به وضوح بیان می دارند كه برای كسب حداكثر بهره‌وری در سازمان راهی جز كشف محیط برنامه ریزی تفكیك و طبقه‌بندی آن و همچنین انتخاب روشهای متناسب با هر محیط وجود نخواهد داشت.